De fondation A Stichting

Diane Arbus, Walker Evans, Garry Winogrand, Harry Callahan, Lee Friedlander, Judith Joy Ross, Nicholas Nixon, … Het was vanuit haar eigen schitterende collectie dat de vandaag 80-jarige Astrid Ullens de Schooten haar persoonlijke privéstichting in het leven wilde roepen. Oorspronkelijk was het haar bedoeling om erfgoed, met onder andere de markantste foto’s van de naoorlogse periode tot vandaag uit de Verenigde Staten, Japan, Duitsland en Italië, te bewaren en vervolgens te delen met een ruimer publiek. Elk jaar organiseert de Fondation A Stichting dus drie grote tijdelijke tentoonstellingen die beurtelings gewijd zijn aan de geschiedenis of de hedendaagse fotografie, waarbij ook jonge fotografen carte blanche krijgen.

Voor deze tentoonstellingen krijgt de Stichting ook heel wat foto’s te leen uit andere collecties of fondsen, dankzij de steun van een aanzienlijk netwerk in de kunstwereld. Zo kan de Stichting al sinds haar oprichting rekenen op de hulp van de Fondation Henri-Cartier Bresson uit Parijs. Dit soort contacten werd in de loop der jaren steeds uitgebreider, onder andere dankzij het Musée de l’Élysée (Lausanne), het Centre Pompidou (Parijs) of sinds kort ook het Nationaal Museum en Kunstencentrum Reina Sofia (Madrid).

Onze doelstelling vandaag is om enkele grote fotografen te  tonen die bijna totaal  onbekend  zijn  in  Europa,  maar die niet noodzakelijk jong zijn, zoals de Italiaanse Venezolaan Paolo  Gasparini die dit jaar 85 wordt. Zuid-Amerika heeft  grote  kunstenaars   voortgebracht: de veeleisende manier waarop  ze met de analoge fotografie omgaan, is adembenemend en zonder beperkingen”.

Gasparini is een referentie  in  de  documentaire  fotografie in Latijns-Amerika en in september 2018 presenteert hij zijn  sterke  beelden  van  de levensomstandigheden en de sociale ongelijkheid die de grote metropolen in Venezuela, Mexico en Brazilië kenmerken.

Als platform voor fotografische beelden concentreert de Fondation A Stichting zich hoofdzakelijk op de foto als document. Zoals Astrid Ullens benadrukt, berust het project op het beeld dat een filosofische bedenking en vragen oproept: “Hoe kan de wereld waarin we  leven,  veranderd  worden?”  of “Hoe kan de realiteit van de dingen vanuit een bepaalde invalshoek bekeken worden?”. De fotografie is het medium bij uitstek om ons meer inzicht te geven in de grote uitdagingen van onze samenleving: dat is een heel andere benadering dan die van de decoratieve plaatjes… 

Wat mij interesseert, is ze lanceren. Als ze bij de Stichting binnenkomen, kunnen ze  rekenen op een buitengewone springplank op internationaal niveau”.

Daarnaast zet de Stichting zich in als partner voor tentoonstellingen en uitgaves, in samenwerking met Belgische en buitenlandse culturele instellingen. “We hebben in samenwerking met het Yale Institute een boek gemaakt over Friedlandher en samen met een jonge Duitse uitgever een boek over Robert Adams. Tegelijk promoten we de publicaties van kunstenaars, in samenwerking met jonge enthousiaste uitgevers”, vervolgt Astrid Ullens.

Bij de Fondation A Stichting gaan de tentoonstellingen gepaard met lees- en schrijfworkshops voor jongeren en kinderen. Regelmatig worden leerlingen en studenten uitgenodigd om met de kunstenaars in dialoog te treden. Deze uitwisselingen kunnen gaan over zeer ernstige onderwerpen, zonder echter te vervallen in provocatie, zoals de sporen die de oorlog in Angola heeft nagelaten, of meer sociologische onderwerpen, zoals de portretkunst. De kinderen zijn vragende partij. De plek op mensenmaat is bevorderlijk voor het onthaal van de jongere bezoekers, die zich niet overrompeld voelen door de grote hoeveelheid die ze moeten verwerken, zoals dat vaak het geval is in een traditioneel museum.

Het pedagogische project werkt bijzonder goed. Onze vestiging in een buurt als deze dwingt ons om ons te mobiliseren, meer bepaald tegenover de opmars van het integrisme. Ik denk dat we snel moeten handelen en moeten proberen om deze jongeren terug te winnen. Dat kan alleen met behulp van onderwijs, onthaal en openheid. De Stichting is ook actief op het terrein en de respons bij de kinderen is groot. Onlangs hebben we een jonge vrouw aangenomen om die culturele dialoog aan te knopen met de instellingen van de gemeente Vorst, waar we gevestigd zijn. De kinderen kijken naar de foto’s en kiezen er één uit die ze tekenen. Daarna leggen ze een parcours af in de gemeente om hun eigen blik te oefenen. We hebben klassen met kinderen van vijf jaar die uren blijven”.

De Stichting is vastbesloten om deze weg te blijven bewandelen en wil tentoonstellingen blijven organiseren, ook samen met andere gemeenten, alsook beperkte uitgaven publiceren.

Toen Astrid Ullens zes jaar geleden haar fotografiecentrum opende, bestond er geen soortgelijke plek in Brussel die toegang verleende tot werken zoals de hare. Vandaag geniet de Stichting een uitstraling tot ver buiten de landsgrenzen.

Astrid Ullens werkt geregeld samen met grote namen, onder wie Sam Stourdzé, de directeur van Les Rencontres d’Arles en één van de initiatiefnemers van het toekomstige Fotografie-instituut van les Hauts de France, “één van de meest ambitieuze projecten die Frankrijk sinds lang nog gehad heeft”. Er is ook Anne Lacoste, de voormalige conservator van het Musée de l’Élysée die ook de grote werf in Rijsel organiseert. De doelstelling van dit instituut voor fotografie is om snel te kunnen uitgroeien tot een Europese referentie voor expo’s, onderzoek en conservatie.