Een ongeval of ziekte (coma, lichamelijk onvermogen, Alzheimer, enz.) kan elke volwassene, zelfs gedeeltelijk of tijdelijk, verhinderen om zijn eigen vermogen of persoon te beheren. In dergelijke gevallen wordt de persoon handelingsonbekwaam en kan hij of zij onder wettelijke bescherming worden geplaatst. In het belang van de te beschermen persoon stelt de vrederechter een bewindvoerder aan en bepaalt zijn bevoegdheden.
De wetgever wilde echter dat elke meerderjarige en handelingsbekwame persoon kon anticiperen op zijn of haar mogelijke handelingsonbekwaamheid, een bewindvoerder kon benoemen en zijn bevoegdheden kon bepalen. Dit werd werkelijkheid met de creatie van de zorgvolmacht in september 2014. Vandaag zijn er al meer dan 300.000 mandaten geregistreerd in het centraal register van buitengerechtelijke mandaten dat wordt bijgehouden door de De Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat.
Principes en advies
Vorm. Een zorgvolmacht kan de vorm aannemen van een onderhands geschrift of een notariële akte. De tussenkomst van een notaris is echter aanbevolen, aangezien de wet in bepaalde gevallen een notariële volmacht vereist (vastgoedtransacties, wijzigingen aan een huwelijkscontract, enz.).
Reikwijdte. De volmacht kan speciaal zijn (d.w.z. beperkt tot één of meer handelingen) of algemeen, zowel wat betreft goederen (betalingen doen, verkopen, kopen, huren, schenken, enz.) als wat betreft personen (een woonplaats, een rusthuis kiezen, een thuishulp inschakelen, enz.)
Principes. De opdrachtgever kan "principes" bepalen die de gevolmachtigde moet respecteren bij het uitvoeren van zijn of haar taken. Bijvoorbeeld advies inwinnen alvorens bepaalde handelingen te verrichten, de woonplaats zo lang mogelijk in de privéwoning houden, verboden verrichtingen, de keuze van financiële instellingen, enz.
Gevolmachtigden. Het kan nuttig zijn om te voorzien in een procedure tot aanstelling van een ad-hocmandataris in geval van een belangenconflict tussen de mandataris (de opdrachtgever) en de gevolmachtigde. Bij gebrek hieraan zal de vrederechter een ad-hocmandataris benoemen.
Het is ook raadzaam om meerdere gevolmachtigden of vervangende gevolmachtigden aan te stellen om te voorkomen dat de zorgvolmacht ongeldig wordt door afstand, onbekwaamheid, afwezigheid of overlijden van de gevolmachtigde. Als er meer dan één gevolmachtigde is, moet de zorgvolmacht preciseren hoe ze zullen handelen (individueel of gezamenlijk, enz.).
Vermogensplanning. De zorgvolmacht kan worden gebruikt als instrument voor vermogensplanning, bijvoorbeeld door de omstandigheden en voorwaarden te bepalen waaronder een schenking kan worden gedaan.
Als de zorgvolmacht in het buitenland moet worden aangewend, is het raadzaam om te stipuleren dat het onderworpen is aan het Belgisch recht. Dit zal de geldigheid ervan verzekeren in vele Europese landen [1].
Inwerkingtreding. De opdrachtgever zal er vaak voor kiezen om de zorgvolmacht te laten ingaan zodra hij of zij wilsonbekwaam is. Er moet dan nog worden gepreciseerd hoe de onbekwaamheid zal worden vastgesteld: advies (attest) van twee onafhankelijke artsen? Beslissing van de vrederechter?
Einde van de zorgvolmacht. De zorgvolmacht eindigt :
Voorkeursverklaring. Aangezien de omzetting van een zorgvolmacht in gerechtelijk bewind niet kan worden uitgesloten, kan een meerderjarige en handelingsbekwame persoon bij de vrederechter of een notaris een voorkeursverklaring indienen met betrekking tot de persoon die met het bewind zal worden belast. Deze verklaring kan ook "beheersprincipes" bevatten waarmee de bewindvoerder rekening moet houden (zie hierboven).
Neem uw lot in eigen handen
De zorgvolmacht is een echt Zwitsers zakmes wat de bescherming van het individu betreft (inclusief het risico van misbruik van zwakheid) en verdient enkele uren denkwerk.
Ons department Wealth Planning staat tot uw dienst om al uw vragen te beantwoorden.
Opmerking
[1] Om er zeker van te zijn dat een Belgische zorgvolmacht in het buitenland kan worden gebruikt, dient men de bepalingen van het lokale internationaal privaatrecht te controleren. Oostenrijk, Cyprus, Tsjechië, Estland, Finland, Frankrijk, Duitsland, Letland, Monaco, Portugal, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk hebben een internationaal verdrag geratificeerd dat het gebruik van een buitenlandse zorgvolmacht vergemakkelijkt door te verwijzen naar de wetgeving van de gewone woonstaat van de opdrachtgever of naar het recht dat uitdrukkelijk in de zorgvolmacht is gekozen (voor zover het gaat om het recht dat is aangewezen door de nationaliteit van de opdrachtgever, het recht dat is aangewezen door een eerdere gewone verblijfplaats of het recht van de staat waar de goederen zich bevinden waarvoor de zorgvolmacht moet worden uitgevoerd).
De globale erfovereenkomst: familieregelingen veiligstellen
Een ander interessant planningsinstrument is de globale erfovereenkomst, die een ouder toelaat om een overeenkomst op te stellen met al zijn vermoedelijke erfgenamen in rechte lijn. Ze heeft als doel om een evenwicht tot stand te brengen tussen deze vermoedelijke erfgenamen, in het bijzonder rekening houdend met de schenkingen en voordelen die de ouder hen heeft toegekend. Het gaat om een subjectief evenwicht en niet om gelijkheid (het is dus niet nodig dat elk van hen dezelfde waarde heeft gekregen).
Door de ondertekening van de globale erfovereenkomst komen de partijen overeen om nooit meer te discussiëren over de schenkingen die in de overeenkomst zijn opgenomen, zelfs als ze hun reserve zouden aantasten, en om er geen rekening mee te houden bij de verdeling van de nalatenschap.
De fiscale wetgeving verandert voortdurend, soms met terugwerkende kracht, en kan bijkomende belastingen, intresten of boetes met zich meebrengen. Dit artikel vormt geen fiscaal advies. De fiscale behandeling van elke verrichting is specifiek aan de persoonlijke situatie van elk individu. De informatie die in dit artikel verstrekt wordt, is van algemene aard. Ze vervangt geen specifiek advies voor uw eigen situatie. Het is aangewezen om specifiek advies bij erkende professionals in te winnen alvorens om het even welke actie te ondernemen of ervan af te zien om te handelen.
