Het ontdekkingsproces van een nieuw geneesmiddel begint met de bepaling van specifieke doelwitten, gewoonlijk eiwitten. Deze bepalen de structuur en de werking van de cellen van het menselijk lichaam. Een cel telt duizenden genen, die de bouw van de eiwitten van de cel regelen. Vrijwel alle chronische aandoeningen worden veroorzaakt door een probleem met bepaalde eiwitten. De uitdaging bestaat erin de specifieke eiwitten te identificeren die een cruciale rol spelen bij het ontstaan van een ziekte. De doelstelling is om een behandeling te ontwikkelen die de activiteit van deze eiwitten kan wijzigen, zodat ze opnieuw normaal functioneren en de oorzaak van de ziekte wordt aangepakt.
De voornaamste moeilijkheid bestaat erin dat het menselijk lichaam duizenden eiwitten bevat, die elk een belangrijke rol spelen bij een bepaalde ziekte. Galapagos gebruikt de kenmerkende eigenschappen van adenovirussen (virusfamilie die de mens kan besmetten). De onderneming gebruikt adenovirussen die zich niet vermenigvuldigen in de besmette menselijke cel en die een DNA-fragment bevatten (een biologische macromolecule) dat een korte RNA-sequentie (ribonucleïnezuur) produceert in de cel. Deze RNA-interferentie kan de expressie van genen in eiwitten verhinderen en zo inwerken op de ziekte in kwestie. Het ideale interventiepunt op de weg gevolgd door een ziekte in het menselijk lichaam wordt geïdentificeerd door te focussen op een specifiek eiwit. Dat is een proces dat zijn doeltreffendheid heeft bewezen. Sinds 2009 verkreeg Galapagos driekwart van zijn kandidaten voor preklinische proeven (24 op 32) op basis van deze vernieuwende werkwijze. Van deze kandidaten zijn er vijftien overgegaan naar de ontwikkelingsfase.
Een solide pijplijn met producten in verschillende ontwikkelingsfases
We overlopen even de belangrijkste onderzoeksprogramma's van de onderneming. Het programma rond filgotinib is ontegensprekelijk het meest belangrijk voor Galapagos. Filgotinib is een selectieve orale inhibitor (stof die bepaalde ongewenste verschijnselen vertraagt) van januskinases (JAK type 1), enzymen die betrokken zijn bij het ontstekingsproces. Het blokkeren van de JAK's is een mechanisme dat doeltreffend is gebleken bij ontstekingsziekten. Filgotinib werkt door de blokkering van zogenaamde januskinases, dubbelzijdige enzymen met een 'positieve' rol voor het voortbestaan en de regeling van de cel, en een 'negatieve' rol bij de chronische ontsteking van de cel. Filgotinib biedt een interessante verhouding tussen veiligheid en doeltreffendheid en kan zo een geloofwaardig alternatief vormen voor klassieke behandelingen via injectie (TNF-alfaremmers), die vooral gericht zijn op de overactieve ontstekingscellen. Ze zijn doeltreffend, maar sommige patiënten reageren er niet op en de doeltreffendheid kan op termijn afnemen.
Galapagos heeft filgotinib ontdekt en vervolgens samen met AbbVie verschillende klinische studies uitgevoerd, waarna AbbVie uit het gezamenlijke ontwikkelingsprogramma is gestapt (in 2015). Gelukkig sloot Gilead kort daarna een wereldwijd partnership met Galapagos volgens zeer gunstige modaliteiten. Galapagos kan hierdoor filgotinib te gelde maken voor een bedrag van 2 miljard dollar (waarvan 725 miljoen direct is toegekend in cash en via een kapitaalverhoging, waarbij Gilead de grootste aandeelhouder van Galapagos geworden is met een participatie van 14,6%). Filgotinib zit momenteel in fase 3, de laatste stap vóór de goedkeuringsaanvraag om op de markt te worden gebracht, voor drie indicaties. Enerzijds gaat het om reumatoïde artritis, een ontstekings- en auto-immuunziekte die 2,9 miljoen patiënten treft (VS/Europa) en gekenmerkt wordt door ontsteking en aftakeling van de gewrichten. Anderzijds kan het geneesmiddel worden ingezet voor chronische ontsteking van de dikke darm (ziekte van Crohn en colitis ulcerosa), die 2 miljoen patiënten treft (VS/Europa). De waarde van deze zeer grote markt wordt geschat op 9 miljard dollar. Bovendien is het filgotinib-programma uitgebreid naar zes andere vormen van chronische ontsteking. Hier bevindt het onderzoek zich in het stadium van de intermediaire klinische proeven.
Een tweede belangrijk programma is dat rond fibrosis cystica (mucoviscidose), een courante genetische aandoening die vooral de luchtwegen en de spijsvertering treft. Het hiervoor verantwoordelijke gen (CFTR – Cystic Fibrosis Transmembrane Regulator) is abnormaal bij de patiënten die met deze ziekte kampen. Er bestaan tal van verschillende mutaties van het CFTR-gen. Mucoviscidose is de belangrijkste dodelijke ziekte bij kinderen en jongvolwassenen, met name bij blanke populaties (Europa, Noord-Amerika) en treft ongeveer 80.000 personen. Er bestaat momenteel geen genezende behandeling, maar er is vooruitgang geboekt in het onder controle houden van de ziekte en de levensverwachting verbetert door in te werken op de symptomen en de complicaties. Recent zijn twee dure, maar veelbelovende behandelingen in de handel gebracht (Kalydeco en Orkambi) door Vertex Pharmaceuticals (VS), die inwerken op de progressie van de ziekte. Kalydeco werkt als een 'potentiator' en Orkambi als een 'corrector', die het defecte CFTR-eiwit herstelt. Analisten schatten het commercieel potentieel van de mucoviscidosebehandelingen van Vertex op meer dan 4 miljard dollar tegen 2020. Hoewel Vertex op het vlak van mucoviscidosebehandelingen al een grote voorsprong heeft, boekt ook Galapagos vorderingen, samen met partner AbbVie. Zij focussen op een drievoudige CFTR-combinatie, een soort cocktail van twee correctoren en een potentiator. Dit zou ontegensprekelijk een echte therapeutische doorbraak betekenen voor 90% van de patiënten. Er lopen verschillende klinische proeven en tegen midden 2018 wordt een aantal belangrijke resultaten verwacht.
"GLPG1690"
Bij de andere programma's die momenteel ontwikkeld worden, bevindt zich onder de code 'GLPG1690' een selectieve autotaxineremmer voor idiopatische longfibrose. Deze chronische aandoening van de luchtwegen treft 200.000 patiënten (VS/Europa), voor wie de medische vooruitzichten ongunstig zijn. De helft van de patiënten sterft binnen de 2 tot 5 jaar na de diagnose en de enige geneesmiddelen die vandaag goedgekeurd zijn, kunnen enkel de achteruitgang van de longfunctie vertragen. Er is dan ook een reëel commercieel potentieel voor een doeltreffende behandeling tegen deze chronische aandoening.
"GLPG1972"
Verder is er het programma met als code 'GLPG1972', dat wordt ontwikkeld in samenwerking met het Servier-laboratorium (Frankrijk) en focust op artrose, een chronische en invaliderende ziekte die vooral voorkomt bij ouderen en wordt gekenmerkt door slijtage van de gewrichten van de ledematen. Het programma 'MOR106', in samenwerking met MorphoSys, is een monoklonaal antilichaam (IL-17C) voor atopische dermatitis, een invaliderende huidziekte.
Zoals we gezien hebben, beschikt Galapagos over een solide pijplijn met producten in verschillende ontwikkelingsfases. Op dit moment is nog geen enkel product goedgekeurd voor het in de handel brengen en dat zal ook niet gebeuren vóór 2019 of zelfs 2020. Galapagos haalt enkel inkomsten uit zijn divisie Onderzoek & Ontwikkeling, die betaald worden door de verschillende partners naarmate het onderzoek vordert. Dit is echter onvoldoende voor een financieel break-even. Ondertussen beschikt Galapagos over een grote kasreserve, met geldmiddelen ten belope van ongeveer 1,3 miljard euro. Dit volstaat ruimschoots om alle lopende ontwikkelingsprogramma's af te werken.
Als conclusie kunnen we stellen dat de sterke punten van Galapagos een mooi gediversifieerde portefeuille zijn met producten in verschillende ontwikkelingsstadia gericht op chronische aandoeningen met een groot commercieel potentieel. Bij de meeste van deze ontwikkelingen zijn gerenommeerde partners betrokken. Dit verhoogt de credibiliteit, het vertrouwen en de garantie van een goed beheer van het risico van mislukking, dat inherent is aan de farmasector. De onderneming beschikt over voldoende financiële middelen om alle lopende ontwikkelingsprogramma's te voltooien.
Er wordt veel belangrijk nieuws verwacht in 2018 en 2019. We hebben vertrouwen in de toekomstperspectieven van dit biotechbedrijf.
