De slimme onderneming luistert naar de wereld, anticipeert op haar veranderingen en grijpt de marktopportuniteiten die ontstaan door haar evolutie. In het begin van de eenentwintigste eeuw heeft ze aandacht voor de milieu-uitdagingen, het burgerbewustzijn en cultuur. Sommige bedrijven die begaan zijn met hun positionering, zien in kunst een communicatievector die hen toelaat om nieuwe horizonten te verkennen. Zo zijn de kunst en de bedrijfswereld naar elkaar toegegroeid en dit komt op verschillende manieren tot uiting: verzamelingen, stichtingen, mecenaten, liefdadigheid, partnerschappen, specifieke bestellingen, enz.
Elke bedrijfscollectie heeft haar eigen geschiedenis, maar meestal vloeit de totstandkoming van een verzameling voort uit de wil van een bedrijfsleider. Tenzij ze in een stichting worden ondergebracht, is de toekomst van deze collecties echter nooit zeker. Ze kunnen worden verkocht naar aanleiding van een directiewissel of een economische schommeling. Hoewel het publiek deze verzamelingen vaak als beleggingsfondsen beschouwt, moet men vaststellen dat ze geen financieel of marketingdoel beogen, maar in de eerste plaats functioneren als interne en externe communicatievector van de waarden die de onderneming uitdraagt.
De Lhoist Group, de grootste producent van kalk en dolomiet wereldwijd, heeft in dertig jaar tijd een belangrijke collectie hedendaagse kunst opgebouwd waarvan de pijlers fotografie en beeldhouwkunst zijn. Kunst maakt integraal deel uit van de globale bedrijfsstrategie op lange termijn, waarin de mens centraal staat. De rijkdom en de creativiteit die voortvloeien uit de diversiteit van de dertig verschillende nationaliteiten die wereldwijd door de groep worden tewerkgesteld, zijn zeer kostbare factoren voor de groep. Toch vond ze het eveneens belangrijk om de verschillen te verenigen rond gemeenschappelijke waarden, die door de collectie uitdrukkelijk tot uiting worden gebracht. Kunst laat toe om de wereld door een andere bril te zien. Ze stimuleert de creativiteit en de innovatie met als doel mee te werken aan de vooruitgang. Zo komen de medewerkers dagelijks in aanraking met de werken van de collectie, die zich in de gemeenschappelijke ruimten van de onderneming bevinden. Ze worden eveneens uitgenodigd om een werk te kiezen om hun persoonlijke werkruimte te verfraaien.
Sommige bedrijven richten zich op het nationale kunstpatrimonium. Zo promoot de Nationale Bank van België (NBB) de Belgische hedendaagse kunst door sinds 1972 werken aan te kopen van Belgische of in België verblijvende kunstenaars. De NBB, die ondertussen meer dan 1.800 werken bezit, engageert zich om de Belgische artistieke creatie te verspreiden door regelmatig werken van haar collectie uit te lenen voor tentoonstellingen in binnen- en buitenland.
In Frankrijk heeft het huis Hermès in 2008, onder impuls van zijn artistiek directeur Pierre-Alexis Dumas, een mecenaatbeleid ingevoerd door de oprichting van de Fondation d’Entreprise Hermès. Onder het motto « Bouwen aan de wereld van vandaag en die van morgen uitvinden » is de stichting actief op het vlak van creatie, onderwijs en milieu, waarbij ze zich op twee grote pijlers baseert: knowhow-creatie en knowhow-overdracht. Kunst en cultuur spelen hierin een belangrijke rol. Zo worden bekende en opkomende kunstenaars uitgenodigd om een werk te creëren voor één van de zes tentoonstellingsruimten – zoals « La Verrière » in Brussel – of om in de ateliers zelf te verblijven teneinde er een werk te creëren waarbij de knowhow van de ambachtslieden wordt benut. Het mecenaat heeft uiteraard geen financieel doel, maar het bedrijf wordt er op menselijk vlak wel rijker van. In februari 2009 werd de Fondation d’Entreprise Hermès door de Franse Staat uitgeroepen tot “Grand Mécène” voor haar steun aan de hedendaagse kunst en aan de instandhouding en overdracht van kunstberoepen.
De Fondation Cartier, die internationale hedendaagse kunst promoot en steunt, werd in 1984 opgericht op aanstichten van kunstenaar César. Tien jaar later werd de stichting in Parijs ondergebracht in een door Jean Nouvel ontworpen gebouw van glas en metaal. Ze organiseert grote tentoonstellingen en culturele evenementen, maar onderscheidt zich vooral door regelmatig bestellingen bij kunstenaars te plaatsen. Op die manier biedt de Fondation Cartier kunstenaars de mogelijkheid om een werk, een reeks werken of een volledige tentoonstelling te creëren in de meest uiteenlopende domeinen, zoals fotografie of monumentale beeldhouwwerken. Haar verzameling telt ondertussen meer dan 1.000 werken, die regelmatig aan het publiek worden tentoongesteld in de ruimte van de Boulevard Raspail en in het buitenland.
Hoewel België erg rijke bedrijfscollecties telt, worden ze zelden of nooit aan het publiek getoond. De bedrijven hebben immers niet de bedoeling om voor musea door te gaan en de gebouwen waarin de werken zijn ondergebracht, zijn niet aangepast om het grote publiek te ontvangen. Toch buigt de politieke macht zich over de kwestie van de zichtbaarheid van verzamelingen van overheidsbedrijven en instellingen van openbaar nut. Het plan bestaat erin om aan deze bedrijven te vragen een inventaris op te maken van hun culturele en kunstpatrimonium en ervoor te zorgen dat dit zichtbaar is voor het publiek door partnerships met musea of door tentoonstellingen te organiseren.
