Aandeelhouders & stakeholders: de opmars van verantwoord beleggen

Verantwoord beleggen heeft een lange geschiedenis. Al in de 18de eeuw weigerden Engelse Quakers om in de slavenhandel te beleggen. Veel korter geleden, in 2006, lanceerden de Verenigde Naties samen met een kleine groep institutionele beleggers de Principes voor Verantwoord Beleggen (Principles for Responsible Investment, PRI). Daarmee werd een beweging in gang gezet die wereldwijd inmiddels 2.000 PRI-ondertekenaars telt.

Deze investeerders en activabezitters vertegenwoordigen gezamenlijk meer dan USD 82.000 miljard activa in bezit of onder beheer.

De PRI hebben geen dwingend karakter: beleggers hoeven geen specifieke ondernemingen of beleggingen uit te sluiten. Dit verklaart waarschijnlijk mede waarom de PRI door zoveel beleggers worden gevolgd. De PRI onderkennen dat ‘verantwoord beleggen’ voor de een iets anders betekent dan voor de ander. Dergelijke strategieën voeren dan ook vele verschillende namen: verantwoord, duurzaam, maatschappelijk verantwoord beleggen, enz.

ESG-factoren (milieu, maatschappij en goed bestuur)

Veelal wordt er een onderscheid gemaakt tussen strategieën die specifieke waarden en idealen uitdragen – met als gevolg dat tabak, alcohol en wapens bijvoorbeeld worden uitgesloten – en strategieën die zich minder (of helemaal niet) absoluut positioneren, maar wel rekening houden met relevante ESG-factoren (milieu, maatschappij en goed bestuur).

Denk aan de pacifistische Quakers, die 300 jaar geleden weigerden om in slavernij te beleggen. Vandaag sluiten zij ondernemingen uit die wapens produceren. Een dergelijke strategie – waarbij waarden een absolute rol in de beleggingsbeslissingen spelen – wordt gewoonlijk ‘duurzaam’ of ‘maatschappelijk verantwoord’ genoemd, terwijl het breder integreren van ESG-factoren het predicaat ‘verantwoord’ draagt.

U vraagt zich wellicht af of een verantwoorde strategie uw beleggingsuniversum niet al te zeer beperkt en tot een lager rendement leidt. Uw bezorgdheid is terecht, maar het antwoord is eenvoudigweg nee.

Uit sectoraal onderzoek is gebleken dat de bovenste 20% van de ondernemingen die hoog op ESG-criteria scoren, ook op de aandelenmarkten stelselmatig bovengemiddeld hebben gepresteerd. Beleggers zijn continu bezig om hun beleggingsuniversum af te bakenen door slecht bestuurde of uitzonderlijk riskante ondernemingen uit te sluiten. Zij laten ESG-factoren – het sleutelelement van verantwoord beleggen – meewegen om risico’s te beoordelen en te vermijden met betrekking tot factoren die vroeger niet altijd bij beleggingsbeslissingen in aanmerking werden genomen.

Deze risicofactoren worden meer en meer gezien als factoren die voor een succesvolle langetermijnbelegging doorslaggevend zijn, omdat ze voor alle stakeholders van belang zijn.

Day trading blijft populair bij sommige beleggers. De trading desks van market makers en commodity brokers kopen en verkopen voortdurend financiële instrumenten als reactie op koersbewegingen. De consensusopinie is echter dat beleggen op lange termijn voor de meeste beleggers een beter rendement oplevert.

Maar wat betekent dat concreet? Halverwege de twintigste eeuw werden Amerikaanse aandelen gemiddeld 7 à 8 jaar in portefeuille gehouden. De aanhoudperiode is inmiddels echter gedaald tot 7 à 8 maanden.

In diezelfde periode is de levensverwachting in de VS gestegen van circa 65 jaar tot bijna 80 jaar en daardoor is de beleggingshorizon van verzekeraars en pensioenfondsen navenant langer geworden. Voor een 20-jarige die vandaag het geluk heeft dat hij/zij zich bij een pensioenfonds mag aansluiten, wordt een pensioenverplichting voor de komende 60 à 70 jaar opgebouwd.

Vanuit een bepaald perspectief – dat van al onze stakeholders – lijkt 60-70 jaar echter nog steeds korte termijn.

Stakeholder en aandeelhouderswaarde

Het begrip ‘stakeholder’ ligt in het verlengde van het begrip ‘aandeelhouder’, die mede-eigenaar is van een onderneming. Veel meer mensen dan alleen de aandeelhouders ondervinden de gevolgen van wat een onderneming doet: ook klanten, werknemers, de maatschappij en zelfs toekomstige generaties kunnen als stakeholders worden beschouwd.

Vooral in de VS wordt vaak gezegd dat alleen de aandeelhouderswaarde relevant is voor de besluitvorming binnen een onderneming. In Europa is het daarentegen al lang aanvaard, en zelfs wettelijk vereist, om met meer dan alleen de aandeelhouderswaarde rekening te houden. Een focus op de aandeelhouder alleen is te beperkt, want dat leidt vaak tot kortetermijngewin ten koste van het langetermijnrendement.

“De bovenste 20% van de ondernemingen die hoog op ESG-criteria scoren, hebben ook op de aandelenmarkten stelselmatig bovengemiddeld gepresteerd.”

Wie verantwoord belegt, tracht rekening te houden met alle relevante stakeholders, vanuit de overtuiging dat bedrijfsrisico’s dan beter beheerd worden. Dat vertaalt zich uiteindelijk in een beter langetermijnrendement. Dus als we in dit verband over ‘lange termijn’ spreken, dan moeten we expliciet rekening houden met de toekomstige generaties.

Dit is een vrij recente ontwikkeling. We zijn ons er steeds meer van bewust dat de natuurlijke rijkdommen niet onuitputtelijk zijn, dat de aarde ons afval niet onbeperkt kan opnemen en verwerken en dat technologie ons niet van onszelf kan redden.

En de Millennials?

Millennials kijken steeds bezorgder naar de wereld die zij erven. Het is dan ook niet verrassend dat zij twee keer zoveel geld in verantwoorde beleggingen steken dan een gemiddelde belegger. Er is hier niet genoeg ruimte om het hele klimaatveranderingsdebat te voeren. Twee gezichtspunten – een brandverzekering en onze kinderen – kunnen echter al volstaan om de discussie in het juiste kader te plaatsen.

U hoeft het overtuigende wetenschappelijke bewijs dat de mensheid een negatieve invloed op het wereldwijde klimaat heeft, niet aanvaard te hebben om toch te kunnen beamen dat het verstandig is om actie te ondernemen.

Denk aan uw eigen huis. De kans dat het door brand verwoest wordt, is vrij klein. Toch vindt vrijwel ieder van ons het verstandig om een brandverzekering af te sluiten, omdat de schade die een brand veroorzaakt zo groot is.

In hoeverre kunnen we klimaatverandering echter met een brandverzekering vergelijken? Aan een dergelijke ‘verzekering’ – maatregelen om wereldwijde klimaatverandering tegen te gaan – hangt voor ieder van ons een veel hoger prijskaartje dan aan een brandverzekering, terwijl de mogelijke kosten van de voorspelde klimaatverandering onvoorstelbaar hoog zijn.

We kunnen ons allemaal voorstellen wat het zou betekenen als ons huis in de as zou worden gelegd. Maar we kunnen ons heel moeilijk voorstellen wat het zou betekenen als de zeespiegel met 10 meter zou stijgen. Wij mensen zijn heel slecht in het goed inschatten van risico’s. En we vinden het ook heel moeilijk om risico’s in een verre toekomst af te wegen tegen de directe kosten nu. Dus is ons uitstel- en negeergedrag begrijpelijk, ook al moeten de toekomstige generaties waarschijnlijk voor de rekening opdraaien.

Het begrip ‘toekomstige generaties’ is abstract en ver van ons bed. We kunnen die generaties gemakkelijk negeren bij onze beleggings- en andere beslissingen. Maar als we het concreet maken en over onze kinderen, kleinkinderen en hun kinderen praten, dan wordt het allemaal ineens veel realistischer.

Zouden onze kleinkinderen nog steeds dankbaar zijn als we hen een fortuin nalaten in een wereld die onbewoonbaar is? Waarschijnlijk niet. Dat is één van de redenen (maar zeker niet de enige) waarom millennials graag verantwoord beleggen en waarom zij andere prioriteiten stellen als zij enquêtes over welvaart en hun toekomst invullen.

Millennials behoren vandaag duidelijk tot de stakeholders van ondernemingen en daarom moeten we in onze beleggingsbeslissingen rekening met hen houden.

Een buy & hold-strategie?

Betekent dit dat we allemaal een buy & hold-strategie moeten volgen voor de komende 100 jaar? Nee, zeker niet.

General Electric, de enige resterende onderneming uit de oorspronkelijke Dow Jones Industrial Average, was in 2005 nog de hoogst gewaardeerde onderneming in de VS. Vandaag is GE zo’n schim van zichzelf geworden dat de onderneming in 2018 uit de index verdwenen is.

Het blijft moeilijk om de correcte koers van een aandeel in te schatten, rekening houdend met het potentiële rendement. Aan die inschatting voegt verantwoord beleggen echter een nieuw perspectief toe door ESG-risico’s in de mix mee te wegen.

Ondernemingen met aanzienlijke belangen in steenkool, zoals kolengestookte energiecentrales, lopen grote risico’s als er een kooldioxidebelasting wordt ingevoerd. Ondernemingen die geen aandacht besteden aan vragen over kinderarbeid in de cacaoproductie lopen een even duidelijk reputatierisico.

Deze factoren worden steeds belangrijker in de besluitvorming van beleggers. Steeds meer beleggers ondertekenen de Principles for Responsible Investment. Ondernemingen zoals Microsoft en Royal Ahold Delhaize – waaraan weinig ESG-risico’s kleven – worden volgens deze norm relatief aantrekkelijker. Lage ESG-risico’s alleen vormen echter geen garantie voor een solide belegging.

Terwijl de wereld steeds sneller verandert, moeten beleggers met niet eerder onderkende risico’s en andere tijdhorizons rekening houden. Dit niet doen zou onverantwoord zijn.

Wenst u onze wereldwijde beleggingsvooruitzichten voor 2019 te ontdekken? Download onze brochure "Wereldwijde beleggingsvooruitzichten 2019" en ontdek onze prognoses.

Wenst u meer informatie? Aarzel niet om dit met uw private banker te bespreken of om ons te contacteren.